19 tháng 08, 2014 16:45  Dũng Văn Chương viết

---

Giới thiệu với các bạn một truyện ngắn Cõi âm phóng dịch từ  "Dimension" của Alice Munro, nhà văn Canada, giải Nobel Văn chương 2013:

http://www.danchimviet.info/archives/89681/coi-am/2014/08

Chuyện qúa hay, nó giao thoa với nhiều điều tôi đã cảm nhận từ trước, và dẫn đến, mở ra nhiều chuyện tôi chưa biết.  Nó làm tôi nhớ lại suy nghĩ của những lần đầu tôi tập Yoga, trên người mình có những bộ phận, những bắp thịt ... đã sống chung với mình bao nhiêu năm mà không bao giờ mình có ý thức hay biết tới là nó có ở đó (khi tập lưng, tôi chợt nhận ra là cái bắp thịt nhỏ nằm ở đó từ hồi mình mới đẻ mà tới năm 38 tuổi mình mới biết là có nó, vì nó mỏi); mình chỉ biết tới sự hiện hữu của nó khi "nói chuyện" với nó, "bắt tay" với nó, và "nó" trả lời rất rõ ràng, và "thế giới" của mình trở nên rộng hơn, sâu hơn, giàu có, màu nhiệm hơn.

Trải nghiệm khám phá này tôi cũng có lại khi học piano ở tuổi trung niên, rất khác với các em nhỏ học từ ấu thơ, chúng tiếp nhận một cách tự nhiên dễ chịu hơn, và không thấy những điều người học piano khi đã trưởng thành thấy và cảm nhận. Người lớn bỗng dưng phải học một ngôn ngữ lạ, giòng nhạc trên (khoá Sol) có ý nghĩa khác giòng nhạc dưới (khoá Fa),  syntax giống nhau, nhưng semantic  khác nhau, ở cấu trúc, ở nhịp điệu; hai giòng đi bên nhau, vừa độc lập, vừa hài hoà, giao thoa.  Người học đàn một lúc đối phó với nhiều thành tố khác nhau: Giòng nhạc trên, giòng nhạc dưới phải hiểu khác nhau, chân trái giảm nhẹ thêm phụ hai tay, chân phải làm ngân; mùi nước hoa, hơi thở gây gây hôi mùi thuốc lá của cô giáo Caroline Lanzani, môi hồng, răng đều trắng muốt, eo thon, chân dài, mắt nâu... sự khêu gợi ở ngoài, lòng ham muốn ở trong...

Hôm nay khác hôm qua vì thế giới hiện ra khác, đa thanh, đa sắc, sâu và rộng hơn khi antenna của ta bắt được nhiều điều hơn.

Những thế giới khác chỉ hiện hữu với ta khi ta nói chuyện với nó, và chỉ hiển lộ ra trong nhiều chiều kích của nó khi ta mở hết giác quan, trí tuệ, khả năng của chúng ta để liên lạc với nó.

Ở thế kỷ 21 này, cõi âm xa "thế giới" của chúng ta hơn vì nhiều yếu tố như khoa học, văn minh Tây Phương trở nên áp đảo.  Một thành tố vô cùng quan trọng của văn minh Tây Phương là văn minh Thiên Chúa Giáo có một cái nhìn xa lạ, tránh xa cái gọi là cõi âm, thường là đồng nghĩa với ma quỉ, xấu xa. Do đó, sự tìm hiểu cõi âm hay bàn bạc về nó dễ sa vào những cực đoan, định kiến. Một nhánh antenna của ta bị bẻ cho gãy, hoặc cong vẹo đi.

Cũng đã có một số nghiên cứu về thiền định... như công trình của Harvard và Đức Đạt Lai Lạt ma. Con người với lòng khát khao tìm hiểu, hướng tới chân, thiện, mỹ, cũng liên tục phá vỡ những định kiến, tìm cách nối những bến bờ tri thức, phá vỡ biên giới giữa cái biết và cái không biết.

Một lần nữa, những nhà nghệ sĩ, những nhà văn là những người mẫn cảm hơn người, lại làm công việc hoà giải giữa định kiến và vô trước (zh. 無著; sa. asaṅga, nghĩa là "không bị ô nhiễm, vướng mắc").

Chú thích: Giải Nobel vãn chương năm 2013 đã đuợc trao cho Alice Munro do toàn bộ công trình viết văn của bà gồm 14 tuyển tập chuyện ngắn "Alice Munro lột tả những chuyển biến vừa tinh tế vừa phức tạp trong tâm lý cũng như trong quan hệ giữa con người với nhau, từ đó, làm cho cuộc sống hiện ra dưới một góc cạnh khác hẳn, đầy những bí ẩn và nghịch lý, rất hiếm khi được nhận biết" (Nguyễn Hưng Quốc).